ASANSÖR PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ YÖNETMELİĞİ
27 Ocak 2016 tarihinde yayımlanan Asansör Piyasa Gözetimi Ve Denetimi Yönetmeliği uygulaması ile ilgili ALO 130 Ürün Güvenliği Şikayet Hattı kurulmuş olup bu hatta 2018 yılının ilk 5 ayında 1028 çağrı ulaşmıştır. Bu çağrı merkezine asansör, otomobil farı, emniyet kemeri, hava yastığı ve lastik gibi her türlü aksam, kalorifer kazanları, set üstü ocak, fırın, kombi, şofben gibi gaz yakan cihazlar ile elektrik motorları, oda ve su ısıtıcılar, kaynak, tost, çay kahve makineleri gibi ürünlerde meydana gelen sorunlara ilişkin vatandaşlar tarafından ihbarda bulunulabiliyor. Bu 1028 çağrının ne kadarının asansör şikâyetleri ile ilgili olduğunu bilemiyoruz. Bu ihbar ve şikâyetlerin cevaplanması süresi 15 iş günü olarak belirtilmiştir.
Denetlenecek ürün listesi olarak da bakanlığın hazırladığı 2018 yılı Piyasa Gözetim Ve Denetimi Rehberinde elektrikli asansör, hidrolik asansör, makine dairesiz, asansör güvenlik aksamları, asansör durak kapısı kilitleme tertibatı, asansörler için elektronik elemanlar içeren elektrik güvenlik devreleri, fren tertibatı, hız regülatörü, hidrolik asansörler için boru kırılma valfi/debi sınırlama valfi, tampon, diğer aksamlar, asansör durak kapısı, asansör kablosu, asansör tahrik makinası, asansörler için boy fotoseli, asansörlerde kullanılan diyafonlar, aşırı yük sistemi, çelik halat, karşı ağırlık, kılavuz ray olarak belirlenmiştir.
Bu rehberin en başında
“Bu kitapda yer alan rehberler, ürünlere ilişkin standartlardan önemli görülenler göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. İşbu rehber bakanlığımız PGD faaliyetlerine esas olmak üzere hazırlanmış olup, üreticinin Rehberde yer almamakla birlikte teknik düzenlemede bulunan diğer yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz” diye not düşülmüş.
Bu rehberde Aşırı Yük, Tampon ve Asansör Kumanda Panosu Kontrolleri İle İlgili
- Ürün ile ilgili teknik bilgiler
- Ürünün taşıdığı riskler
- Numune alma test ve muayene
- Denetim kontrol listeleri hazırlanmıştır.
Aşağıda örnek olarak aşırı yük sisteminin kontrol listesi görülmektedir.
Kaynak: 2018 yılı Piyasa Gözetim Ve Denetimi Rehberi
Bu rehberin aşırı yük sistemi ile ilgili numune alma, test ve muayene bölümünde denetime tabi olan aşırı yük sisteminden alınacak numune sayısı 3 takım ve her bir takımda 3 adet olmak üzere toplam dokuz olup, test ve muayene için TSE DENEY VE KALİBRASYON MERKEZİNE gönderilir. TS EN 12015 (emisyon) ve TS EN 12016 (bağışıklık) standartlarına göre iki aşamalı test ve muayene yapılır.
Denetim ve kontrol listesi bölümünde ise “kontrol listesi, tüm ürünler için doğru kontrolün yapılmasını, gerçekleştirilen denetimlerin birbiri ile tutarlı olmasını ve yaptırım uygulanması gereken aşamada, uygulanacak yaptırımın “oransallık” ilkesi ile uyumlu olması gerekmektedir.” denilmektedir.
2017 yılında ve 2018 yılı içerinde yukarıda örneğini vermiş olduğum asansör parçaları için ilgili bakanlık kaç adet test yaptırmış, ne kadarı uygun çıkmış ne kadarı uygunsuz çıkmış düzeltme süresi verilen ürün sayısı ne kadar gibi verileri açıklamalıdır.
Ayrıca bu rehberde sadece 3 ürün grubu için yöntem belirlenmiş. Diğer parçalar için kapı kilitleme tertibatları, hız regülatörü, makine motorlar, fotoseller, yeni piyasaya arz edilen 81-28’e göre imal edildiği söylenen haberleşme sistemleri ve özellikle güvenlik tertibatları yani paraşüt sistemleri için yöntemler belirlenmiş midir? Özellikle firmalarımızın en çok şikâyet ettikleri paraşüt tertibatları için numune alınan firma var mı, testi nerede yapılmış uygunsuz ürün var mı, toplatma kararı alınan firma var mı, ceza yazılan firma var mı gibi veriler açıklanmalıdır. Ayrıca bu tür testler TSE dışında başka hangi yerlerde yapılmaktadır?
Her sene piyasa gözetimi ve denetimi faaliyet raporu açıklanıyor.
2017 yılı ve 2018 yılı ilk 5 ay sonuçları aşağıdaki tabloda görülmektedir.
| ÜRÜN GRUBU | UYGUNSUZ | UYGUN | TOPLAM | UYGUNSUZLUK ORANI | TESTE GİDEN | DÜZELTME SÜRESİ VERİLENLER | İDARİ PARA CEZASI | YIL |
| ASANSÖR | 2243 | 4965 | 7208 | 31,12% | 375 | 531 | 7.346.796TL | 2017 |
| ASANSÖR | 939 | 1612 | 2551 | 36,81% | 131 | 152 | 2.565.298TL | 2018 İLK ALTI AY |
Yukarıdaki tabloya baktığımızda teste giden 375 adet asansör bulunmaktadır.
Yukarıdaki tabloda ise teste giden 375 adet asansörün %92 sinde güvensizlik tespit edilmiş.
Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliğine göre asansörlerin test edilmesi için piyasaya arz edilmesi gereklidir. 375 adet asansörün piyasaya arz edildiği, uygunluk beyanının yayımlandığını düşündüğümüzde %92’lik oran çok yüksektir. Asansörü monte eden asansör firması kontrol etmiş, muayene kuruluşu kontrol etmiş, yapı denetim kontrol etmiş, belediye kontrol etmiş (yapıya uygunluk) ama yine %92 güvensizlik çıkmış.
2017 yılında en çok idari para cezası asansörlere uygulanmış.
Yukarıdaki tablolara baktığımızda açıklanan veriler uygunsuzluk oranının yüksek olması sektörümüz açısından önemle değerlendirilmesi gereken bir konudur. 2017 yılı için yazılan ceza miktarı ortalama 1 adet asansör için 19.500,00TL’dir. Asansör fiyatlarını düşündüğümüz de yazılan cezaların kusur oranlarına göre çok yüksek olduğunu görmekteyiz.
Sonuç olarak asansörde kullanılan komponentler içinde yukarıdaki tablolara benzer veriler açıklanmalıdır. Sağlıklı değerlendirmeler tüm verilerin analiz edilmesi sonucu elde edilebilir. Asansör tek başına bir ürün olarak kabul edilmekte fakat yüzlerce parçadan oluşmaktadır. İmalat hatalarından kaynaklanan kusurlardan dolayı asansör monte den firmalar zor durumda kalmaktadır. Bu tür PGD denetimleri komponent üreticilerine yapılmalıdır ve sonuçları açıklanmalıdır.
Kaynaklar:
T.C. SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI 2018 YILI PİYASA GÖZETİM VE DENETİMİ REHBERİ
T.C. SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI 2017 YILI PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ FAALİYET RAPORU
